adigehaber
  Adıg'e mak 88 yaşında
 
Adıg'e mak 88 yaşında

09 Mart 2011 20:48

Adıg`e Cumhuriyeti başkenti Maykop`ta  Adıg`ece olarak yayınlanmakta olan Adıg`e mak (Адыгэ макъ)  gazetesinin ilk sayısı, 8 Mart 1923 günü yayınlanmıştı. İlk sayı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü`ne ayrılmıştı. 8 Mart günü, Adıg`e mak 88`inci yılını geride bırakmış oldu.




 Adıg’e lerin  yazıya kavuşmaları ile birlikte, Adıg’e  yaşamında gerçekleşmiş olan tüm değişiklikler,başarı ve kaygı dolu durum ve günler,bir ayna gibi gazetemizin sayfalarından yansıyor.


 İkinci Dünya Savaşı boyunca askerlerimizin sergilemiş oldukları kahramanlıklar, ardından ulusal ekonominin kalkındırılması aşaması,kırlarda,fabrikalarda ve hayvan yetiştirme çiftliklerinde gece gündüz demeden özveriyle çalışan insanlarımızın başarıları,işte bütün bunlar Adıg’e mak gazetesinin sayfalarında yazılıdır.
 

Sovyetler Birliği’nde sosyalist sistemin egemen olması,okullar,hastaneler ve kültür evleri açılması haberlerini duyuran yayın organımız Adıg’e mak  gazetesi idi.İnsanın uzaya gitmesi, Adıg’e  Özerk Ülkesi’nin (oblast,il) yüksek eğitim kurumlarına kavuşması, Krasnodar Kray’dan  ayrılma,ardından Adıg’e  Cumhuriyeti’nin kurulması, daha öncesinin yaşamına ilişkin düşünce ve özlemleri topluma ulaştıran yayın organı,işte bu ulusal gazetemiz olmuştur.
 
Adıg’e mak`ın ilk sayısı yazar Ç’eraş Tembot tarafından çıkarıldı,ilk sayfada “Enternasyonal” marşının Adıg’e ce çevirisi yer aldı. Adıg’e  ulusu,ulusal gazetesini sevinçle karşılamıştı. Bu olay bütün  Çerkeslerce bilinir.
 88 yıllık bir tarih kesiti içinden 1920’li ve 1930’lu yıllara ilişkin gazete sayılarını taramış bulunuyoruz. İlk göze çarpan özellik,gazetenin resimsiz ya da tek tük resimli  olduğudur.Her bir sayfada 20-25’e ulaşan değişik içerikli haberlerle karşılaşılıyor.Tek bir cümleyi (гущыIэ¬ухы¬гъэ) aşmayan haberler de bulunabiliyor. Örneğin, İlçenin (Rayonun)  borcu  utanç verici” gibisine haberler verilebiliyor.

 Gazetenin ikinci özelliği, abartmalara, yalana kaçılmaması  ya da sayfalarında gereksiz, sahte övgülere yer verilmiyor olmasıdır.Olaylar nasıl gerçekleşmişse, öyle, olduğu gibi yazılıyorlar.
 Yazılarda gerçekçi bir  eleştiri, doğruluk ve her konuya içtenlikli/samimi ve dürüstçe bir yaklaşımla ele alma durumu görülebiliyor.


İşte küçük bir haber yazısı: “Kolhozda ayçiçeği hasadı yapılmadı. Domates ve salatalık mahvoldu. Sebze yetiştirme görevlisi nereye kayboldu?”.
Şöylesine duyurularla da karşılaşılıyor: 10 eylül gününden itibaren “Orak-çekiç” (Гъупчъэ-уатэ) gazetesi (Rusça yayınlanandan ayrı olarak) yayınlanmaya başlanacak”.

 1926-1936 yıllarında Adıg’e  psewıç  (Çerkes Yaşamı) gazetesinde başka yazı türleri de yer almaya başladı,bu yazılar arasında tefrika, dizi yazılar,yazışmalar,gülmece,alaycı,mizahi haberleri içeren yazılar da vardı.Ancak bütün bir sayfayı kaplayan raporlar,yöneticilere yönelik övücü ya da yerici yazılara yer verilmiyordu.
 Yayınlanan belgelerin altında yazılanların  adları  değil, numaraları yazılıydı. Örneğin, belge  5,10,106 gibi. Bu da gazeteye çok sayıda kişinin yazı yazdığını ve  önem verdiğini gösteriyor. Söyleşi ve röportaj yazıları ise, çok az yayınlanıyordu.


 Haber ve yazışma içerikli yazılarda, duruma göre, yazarın adı yerine (Yerinde  İzleyen, Dinleyen, Doğrusu, Deligönül, Yaman İşçi, Hatıkoy Genci), gibi simgesel (rumuz) adlar kullanılabiliyordu.
 Gazete,görevini savsaklayan kişilerin adlarını çekinmeden yazabiliyordu: “Askalay kolhozunun kurulması için yeterli bir çaba gösterilmiyor. Kolhoza yaşı tutmayan çocuklar çağrılıyor,ertesi gün o çocuklar kolhozdan kaçıyorlar”.


   Kabıhable, Fedz ve İgnatiyevski köylerinde hayvan sayısı arttı,ancak çok sayıda inek şap hastalığına   yakalanıyor,veteriner gevşek  davranıyor olmalı”.

 Sovyet yönetiminin ne anlama geldiği henüz tam kavranmış değil,ancak halk, yönetimin değerini anlamış bulunuyor. Adıg’e  halkının çoğunluğu okuma yazma bilmiyordu, karşısında da, çözüm gerektiren yığınla sorun vardı. Gazete bu gibi sorunları genişliğince ve özgürce işliyor,yeni yaşamda gerçekleşmekte olan hemen her şeyi ele alıyordu.
 

 Bjeduğhable köyü sakinleri okuma yazma öğreniyorlar. Okul üzeri, yetişkin kişilere de  okuma yazma öğretilecek. Yetişkinler için gerekli olan kitaplar toplumsal kurum ve yerel örgütler tarafından satın alınacak. Toprak ırgatları ile yoksulların çocukları için elbise ve ayakkabı satın alınacak”.

  Hatığujıkuaye köyünde 8 okuma yazma öğretme yeri açıldı,öğretime 224 çocuk katılıyor”.

 İlk köy meclisleri (sovyetler),ilk 5 yıllık planlar ve çalışma gruplarının sosyalist yarışmaları gazete sayfalarında yer alıyor: “İkinci Yedepsıkuaye köyü Meclisi (Sovyeti) seçimleri yapıldı.Seçimde oy kullanan kadın sayısı az,köy nüfusunun ancak yüzde 19’u.Seçime katılan erkek sayısı ise, kadınların iki katı.Köy Meclisi’ne seçilenlerin 4’ü yoksul,biri orta halli bir çiftçi,biri toprak ırgatı (batrak) ve biri de varlıklı bir köylü”.

 1936 yılında ekonomiyi geliştirmek için üstlenilen görevlerin başarıyla tamamlandığı rakamlarla açıklanıyor.
 

¶  Bir yıl içinde Adıg’e  oblastında (ilinde) beslenen hayvan sayısında 10 bin 950 artış kaydedildi.Hayvan  sayısının  4 bin 300’ü koyun ve keçi,9 bini de domuz”.

 ¶  Şıncıye köyündeki 108 yetişkin kişi içinden sosyalist rekabet konulu çalışmayı ancak 19 kişi kabul etti”.

 Yurttaşların yeni yönetime (yasalara) güven duyarak çalışmakta ve yeni yaşamı kurmakta oldukları gazete sayfalarında anlatılıyor. Çalışan insanların yaşam kalitesinin ve donanımının yükselmekte olduğu da anlaşılıyor.
 

 Hakurınehable köyü çiftçileri dışarıda, araziye dağılmış   çalışmakta iken “İliç Işığı” (elektrik) köye verildi,köy ışığa kavuştu. İlkin Hakurınehable ile Mamh’ığ (*), ardından Vılape ve Mamatsev köyleri elektriğe kavuşturuldu.İkinci aşamada köy toplulukları olarak Hatığujıkuaye,Kabehable ve “Svobodnıy Trud” komününe  elektrik götürüldü”.


  43 kolhoz otomobil satın aldı,1934 yılında sadece 2 kolhozun otomobili vardı”.

 Bir araya gelen ve işbirliği yapan kadınlar,Pşıjhable köyünde büyük bir tavuk yetiştirme çiftliği kurdular”.
 

 Bu yıl Krasnogvardeyski rayonunda 370 milyon metreküp su toplama hacmi olacak bir baraj inşa edilecek”. (yıl-1936).
 

Toplum daha çok bilgilenmeye ve bilinçlenmeye başladı.Yeni yönetimi benimsemiş olanlar çoğaldı,ancak yoksul bir yaşam içinde kalmış olanlar da az değiller.
 

 Topluma zarar veren eskimiş gelenekleri terk etmek için yeterli bir çaba gösterilmiyor.Ğobekuaye köyünden Şevgen Hasan ve Vıcıhu İsa (His),Vılape köyünden arkadaşları Alıy için,yetim bir kız olan St’aşu Hanış’ı zorla kaçırdılar”.
 

 Tahtamukay köyü ŞKM ‘de (Kolhoz okulunda) okuyan öğrenciler Müslümanlarca kutsal  sayılan Bayram’ı  kutlamama kararını aldılar”.
 Bundan başka,yaşamın her alanında kaydedilen gelişmeler Adıg’e mak`ın sayfalarında yer alıyor.


   Askerlik görevi için Adıg’e  evlerinden alınanların yüzde 34’üne iş ve savunma  payeleri verildi”.

  Ülkemiz İşçi-Köylü Kızıl Ordusu’nun 18’inci kuruluş yılı her tarafta coşkuyla kutlandı”.

 Adıg’e mak, günümüzde de yayınlanıyor, dostunuz olan bir gazete. Bize daha fazla yazı yazınız. Gazete hepimizin. Birlik ve dayanışma içinde olursak, daha başarılı çalışmalarda bulunur, sorunlarımızı daha hızlı bir biçimde çözeriz.

Gazetenin link adresi:  http://www.adygvoice.ru/ 

Ş’awko Aslanguaş
Adıg’e mak,5 Mart 2011
Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

 
  Bugün 8 ziyaretçi (30 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol