“Koç’as” yeniden sahneleniyor
30 Haziran 2011
Adıge Ulusal Tiyatrosu’nun yılı
75’nci yıl nedeniyle “Koç’as” dramı,yarın ilk kez Maykop’ta sahnelenecek.Oyun yazarı Tsey İbrahim’in (*) piyesinden alınma dram Kalmık Cumhuriyeti usta sanatçısı Hakuy Aslan tarafından yeniden Ulusal Tiyatro için sahnelendi.
-Adıge Tiyatrosu’nu yöneten,okuyucuların eğitimi ile ilgilenen ve ilk sahneyi kuran kişi Tsey İbrahim’dir,-diye söze başladı Adıge Ulusal Tiyatrosu baş yönetmeni,Rusya ve Adıgey halk sanatçısı,Abhazya ve Kuban (Krasnodar) yöresi usta sanatçısı Kuken Murat.-İlk oyun yazarımız Tsey İbrahim’in adını Ulusal Tiyatromuza vermek istiyoruz,onay işlemleri Hükümet katında sürüyor.Tarihten alınma başka yapıtları da sahneleyeceğiz,tiyatronun eğitici yanını ön plana almayı istiyoruz.
“Koç’as” dramının Ulusal Tiyatromuz ve sanatçı topluluklarımız tarafından sahnelendiği dönemler de oldu.Ulus (kabile,sınıf) ilişkilerine ve karşılıksız aşkı işleyen oyun,yaşamın değişik yönlerini de ele alıyor.Temiz aşk,sıradan insanı da,güçlü kişileri de etkileyebiliyor.Guaşe (beyin eşi),avcıyı seviyor,vuruluyor ve onun yaşamını paylaşmak istiyor.Ancak Guaşe’in aşkını paylaşmak iştediği o kişi başka bir erkek…
Avlanan kişiler çok değişik şeyler anlatabilirler.Şaka yapmasını sevenler de görülebilir.Merhametli olan,olup biteni anlayan ve ona değer veren kişilerin bile,akıllarını yitirdikleri,haşin davrandıkları görülebilir,böyle şeyleri gördükçe izleyicinin ilgisi artıyor.Silah taşıyanın dikkatli olması gerekmediğini kimse söyleyemez,ancak kılıçlar kınından çıktığında,”Koç’as”,gücün ve maharetin önemini anlaman gerektiğini öğretiyor.
Deweyıpş rolünü Ahmet Artur,Koç’as rolünü de Adıge Cumhuriyeti usta oyuncularından Tharkoho Tevçoj canlandırıyor.Bu ikisi atışıyor, ama durmayı “sabretmeyi” beceremiyor.Koç’as ile Deveyıpş gücü herşeyin üstünde sayan kişiler:Kılıçla çarpışıyorlar.Kocası Deveyepş’in öldürüldüğünü gören Guaşe (prenses),Koç’as’ı tüfekle vuruyor.Yiğitlik timsali erkek,topluluk önünde yığılıyor ve ayağa kalkamıyor…
Guaşe rolünü Adıge Cumhuriyeti usta oyuncularından L’ıwıne Asyet oynuyor.Şıhosten Zarêm,Kuyıj Ludmil,Ç’emeş Razyet ve daha birkaç kişi kadın rollerini paylaşıyorlar.Murete Rustem,yağmacı rolünde ve değişik becerileri sergiliyor.Avcı rollerini Açumıj Têmbot,Coleko Reşıd,Boleko Adam,Beğ Alkas,werk rollerini Hakuy Andzawır,K’ube Adam,Jude Askerbıy,Zıha Zuralbıy,Hatıw rolünü de Neh’eye Adam üstlenmiş,tüm oyuncular kişiyi eski Adıge düşünce dünyasında bir yolculuğa çıkarıyorlar gibi.Tığuj rolünü de Adıge Cumhuriyeti usta oyuncusu Açumıj Nurbıy üstlenmiş.Sahnede görev almış kişiler arasında oyuncularımızdan Dawır Janne,Cım Zarêm ve Haleşt Sanyet de bulunuyor.
Sahne düzenleme ve dekorasyon işi AC usta ressamlarından Sihu Ramazan tarafından yerine getirildi.Giysi seçimi ve düzenlemesi Adıge Cumhuriyeti usta sanat emekçisi Dawır Ludmil tarafından yapıldı.Adıge Cumhuriyeti usta sanat insanı,besteci Hak’oko Alıy’ın fon müziği oyun (dram) boyunca dinlenebiliyor.Müzik yüreği hoplatan bir tonda,kişi sonucun nereye varacağını kestiremiyor,bu başarıları nedeniyle besteciyi ve yönetmeni kutlamak gerekir.Müzik (Орэдышъо) ve edebiyat ile ilgili düzenlemeler de Kuşu Svetlan ile Adıge Cumhuriyeti usta sanat insanı Şhaptleko Kasey tarafından yapıldı.
“Koç’as”,tiyatro sezonu kapanışında Maykop’ta sahneleniyor,iyi bir jest olmalı bu.Oyunun köylerimizde de oynanması bekleniyor.Oyun yazarı Tsey İbrahim’in (*) doğduğu köy olan Şıncıye muhtarı Prateko Muslim’in söylediğine göre,köyde donanımlı bir kültür evi (клуб) yok,ama köylüler yine de oyunun köyde oynanmasını istiyorlar.
Adıge Ulusal Tiyatrosu’nun ünlü oyuncusu Zıha Zawırbıy,hazırlıkları ve oyuncuların provalarını izliyor,destekte bulunuyor.Yönetmenler,usuldendir,çalışmaları asla yeterli bulmazlar.Bu nedenle oyuncuları sık sık uyaran Hakuy Aslan’ın yüksek tonlardaki sesi yadırganmamalı,bu da işin bir gereği.
Yarın (30 Haziran günü) “Koç’as”ı izleyecek olanlara hoş seyirler dileriz.
Resim-Koç’as’ın prova çalışmalarından bir görüntü.
Adıge maq,29 Haziran 2011
Çeviri:Hapi Cevdet Yıldız
(*)-Tsey İbrahim için bkz. “İbrahim Tsey”-Vikipedi.
