‘Yedinci Rusya Yerli Halkları Forumu’ için Soçi’de hazırlıklar sürüyor.Düzenleyicilere göre,Forum,2014 Soçi Kış Olimpiyadında önemli görevler üstlenecek.Forum’un amacı güzel: “…Olimpiyat bayrağı altında insanlarımız,yerli halklarımız ilginç gösteriler sunacaklar.Bu halklar,geleneksel ve kültürel yaşamları farklı olan,ama Rusya’nın etnik haritasının büyüklüğünü ve zenginliğini gözler önüne serecek olan ilginç topluluklardan”.Ancak bu muhteşem haritada bir eksiklik,bir boşluk var.Kendi toprağında yaşayan,kendi toprağında üç yıl boyunca sürecek olan ve Kış Olimpiyatlarını tanıtacak olan o haritada,o yerin,o toprakların asıl sahibi ve yerli halkı (-aborijini-) olan Adıgelere yer verilmemiş.Soçi halkı ve konuklar,Rusya’nın Kuzey,Sibirya ve Uzak Doğu yörelerinde yaşayan 15 topluluktan kişilerin çağrıldığına tanık oldular.Aslında Rusya'daki yerli toplulukların sayısı çok daha fazla (-100 üzeri-).Ancak bu 15 ‘Rusya yerlisi topluluk’ içinde Soçi’nin yerli topluluğundan (-Adıge-Şapsığlardan-) tek kişi yoktu.Böylesine büyük ve önemli bir kutlamaya Adıgelerin çağırılmaları unutulmuş olmalıydı…
Yöre yerlileri (-Adıgeler-) olarak böylesine uygunsuz bir davranışla ilk kez karşılaşıyor değiliz.Sözgelişi,Krasnodar Kray’da yürürlükte olan Tüzüğe (Устав) göre,Adıgelerin,Krasnodar Kray’da toprağın yerlisi olarak özel bir ulusal statüleri var.Sözkonusu statü federal merkez tarafından da tanınmış olan bir statüdür.Ama yöresel (Kray kaynaklı) engeller var.Yıllardan beri,bize verilmiş olan bu hakkı kimse dikkate almıyor,(-uygulamaya koymuyor-). Bilmeyen biri,bizleri,Adıgeleri,bu topraklarda hiç yaşamamış ve şimdilerde de yaşamayan birileri sanır.Çok sayıda başka örnek de sunabilirim.Bu yakınlarda bir okuyucumuz elektronik posta yoluyla gazetemiz “Şapsığ”a (Шапсугия) bir resim gönderdi.Resmin üzerinde termal tesislerde ve kaplıcalarda taşınan bir kadın çantası (Iалъмэкъ) resmi de bulunuyor.Buna benzeyen çantaları bu yaz aylarında Soçi,Tuapse,Gelencik ve diğer yerlerdeki dükkânlardan satın almak olanaklıydı.Sözünü ettiğimiz çantada Krasnodar Kray’ın şematik bir haritası da var.İlk bakışta harita,sıradan bir haritaymış izlenimini veriyor,ama alıcı gözle baktığınızda durum değişiyor!Bugün bizim Pşıze şotlır (Пшызэ шъолъыр),Rusların da Kuban dediği yöre,haritada,bir denizden ikinci bir denize doğru uzanan bir “devlet” imiş gibi gösteriliyor.Ancak çantayı hazırlayanlar bir şeyi ‘unutmuş’ olmalılar:Adıge Cumhuriyeti haritada yok ‘.Haritada yok ama,gerçekte Adıge Cumhuriyeti Krasnodar Kray’ın tam ortasında.Anlaşılan Adıgey için, yokmuş havası verilmeye çalışılmış krayın çanta hazırlayıcıları tarafından.
Birkaç yıl önce, “Kuban’ın Zayıflatılarak Eritilmesi” (Маразм по-кубански) adlı makalemi hazırlarken adeta canımdan bezmiş gibi bir duruma düşmüş,içimden Kuban il yönetimi elemanlarınca hazırlanmış olan hiçbir ders kitabına el sürmemeye karar vermiştim.Çünkü o ders kitaplarında iyi ve yararlı olan hiçbir şey yoktu.Çocuk yuvalarından üniversitelere ve halk kütüphanelerine değin,çocukların önüne konan ders kitaplarında bizim açımızdan,-Adıgeler açısından- işe yaracak bir bilgi kırıntısını bile bulamıyordum.Bu nedenle köyümüzdeki okulda okuyan çocuklarımı,hâlâ, o tür yanlı (sübjektif) ders kitaplarından korumaya çalışıyorum.
Mesleğim gereği,istemesem de,çocuklarımıza okutulan ders kitaplarına dikkat etmem gerekiyor.Bu kitaplar arasında çocukların karşılaştığı en mide bulandırıcı olanı,Krasnodar “tarihçilerinin” ilkokul sınıfları için yazdıkları “Kuban Tarihine Giriş” (Введение в историю Кубани) (ОИПЦ Перспективы образования, Краснодар, 2005 год) adlı ders kitabıdır.Krasnodar Kray’da onbinlerce kız ve oğlan çocuğunun okuduğu bu ders kitabının üzerinde de krayın (ilin) şematik bir haritası var.Ayrıca herşeye ilgi duyan,zeki bir çocuk resmi de konmuş.Krasnodar Kray sınırlarında ulusal giysileri içinde Grek ve İskitleri, kılıç ve tüfeğini kuşanmış bir Kazak’ı da görebiliyoruz.Adıge savaşçısı da kuşanmış ve silahlı.Dağlı (-Adıge-) kadını ise omuzunda su güğümü taşıyor.Ancak,Adıge savaşçısı ile Dağlı kadınının resimleri çirkin (alelade) çizilmiş ve bir kenara iğreti iliştirilmiş.Kazak kadını ile İskit kadını da gerçeğe uygun düşecek bir biçimde çizilmemiş ve yerleştirilmemiş…
Kitabın bitiş yerine ilginç ve resimli bir bulmaca konacak yerde,bir Kazak evinin resmi konmuş,“Evin içi dağınık,ortalık karışık,-deniyor ve yapılması gereken şey çocuğa söyleniyor.-Evdeki fazlalıkları,gereksiz olanları bulmasında ev sahibine yardımcı olunuz”.
Çocuklardan aklı başında olanlar,ressamın çizdiği resimlerdeki geçmiş dönemlere ilişkin olan görüntüleri,örneğin kılıç ve zırh gibi fazlalıkları bulabiliyorlar.Adıge giysileri içinde divanda uzanmış yatan Kazak resmi ise gerçeği yansıtmıyor.Sözü edilen dönemde Adıge giysilerini sadece Çerkesler giyiyor,Kazaklarsa giymiyorlardı…
Nıbe Anzor
Şapsığ gazetesi muhabiri
Adıge maq,31 Ağustos 2011
Çeviri:Hapi Cevdet Yıldız
Not:Tire içindekiler çevirmene aittir.-hcy
