Adıgey’de Çok Sayıda Yasada Değişiklikler Yapıldı
5 Kasım 2011
26 Ekim Çarşamba günü Adıge Cumhuriyeti Parlamentosu-Khase’nin yedinci oturumunda, cumhuriyetin toplumsal, ekonomik, kütürel ve eğitim sorunları ele alınıp görüşüldü. Milletvekilleri yeni yasalar ve kararlar çıkardılar. “Hükümet Saati” pogramında sunulan ve Adıge Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanmış olan iki haber de (къэбар) dinlendi. İlki, cumhuriyetimiz eğitim sisteminin yenilenmesi çalışmaları, ikincisi de Adıgey’deki üretici birliklerine yapılacak devlet yardımları üzerineydi.
Yasama çalışması sürecinde milletvekilleri çok sayıda yasa tasarısını görüştüler. Tasarıların çoğu, daha önce kabul edilmiş ve yürürlükte olan yasalarda bazı değişiklikler yapılması üzerineydi. Yapılan değişiklikler içinde önemli gördüklerimizden bazıları şunlardır.
Toprak payları (ЧIыгу Iахьхэр) küçültüldü
Oturumda, ikinci gündem maddesi olarak, “Toprakların kullanılmaları üzerine” adlı Adıge Cumhuriyeti Yasası’nın 11’inci maddesi ele alınıp görüşüldü ve sözkonusu maddede bazı değişiklikler yapıldı. Her bir değişikliğin bir nedeni ve gerekçesi olmalı. Sözkonusu yasada değişikliklere gidilmesinin nedeni ne olabilir? Değişiklik öncesindeki yasada, kişilere ekonomik yardım amaçlı 5 hektara (50 dönüme) çıkabilen bir bireysel toprak edinme hakkı tanınıyordu. Şimdi miktar 2,5 hektara (25 dönüme) düşürülmüş durumda. Değişiklik, konuyla ilgili olarak, yürürlükteki Rusya Federasyonu (RF) yasasında yapılan bir üst değişiklik nedeniyle yapıldı [- yerel yasa, federal yasaya uyumlu hale getirildi-] .
Yeni federal yasaya göre, ekonomik yardım amaçlı kullanılmak üzere kişilere tahsis edilecek olan toprak, yarım hektarı (5 dönümü) aşamıyor. Ancak, aynı federal yasa, RF alt birimlerinde (cumhuriyet ve illerde) bu miktarın 5 katına (25 dönüme) kadar çıkarılmasına izin veriyor. Cumhuriyetimizde kişiye tahsis edilen toprak payı 50 dönüm idi, şimdi yarıya (25 dönüme) düşürüldü.
Değişiklik sadece bununla kalmadı.Birkaç yurttaşın birlikte işlettiği ekonomik amaçlı işletmelere devlet bütçesinden yapılan üst ödemelerden vergi kesintileri yapılmaması da kararlaştırıldı. Ayrıca hayvancılık ve tarım alanında çalışan işletmeler de, ücretli işçi çalıştırmaları durumunda, sağladıkları toplumsal yararlar nedeniyle yasal yardımlardan yararlanabilecekler .
Federal İstatistik Dairesi’nin Adıge Cumhuriyeti kolu tarafından verilen bilgilere göre, cumhuriyetimizde bireysel işletmelere ayrılmış olan toprak tutarı 22,2 bin hektarı (220 bin 200 dönümü) buluyor. 2011 yılının altı aylık ilk döneminde, cumhuriyetimiz et ve sebze üretiminin yüzde 35’i, patates, değişik bahçe ürünleri ve meyve üretiminin de yüzde 90’ı özel işletmeler yoluyla sağlandı.
Kent bütçeleri yararına bir düzenleme
Sözkonusu ettiğimiz toprak payına ilişkin yasa tasarısı, kuşkusuz çoğumuzu ilgilendiren birşey değil. Konuyu okuyucuya duyurma gereğini duymamız, Rusya yasalarının sıradan kişiler tarafından anlaşılmayacak denli karmaşık bir dille yazılmış olduklarını belirtme nedenine dayanıyor. Maykop’da hak sahiplerine henüz dağıtımı yapılmamış toprak payları (arsalar) da var. Bu gibi yerlere Belediye’nin reklam panolarının dikilmelerine izin verecek bir yasa önerisi, Maykop kent meclisi tarafından hazırlanmıştı. Ancak, hazırlanan önerinin “Reklam üzerine” adlı federal yasaya aykırı düştüğü saptandı. Reklam yoluyla kent belediyesine sağlanan gelirleri yitirmemek amacıyla soruna olumlu bir çözüm bulunması istendi, bu amaçla “Reklam gelirlerinin kent bütçesine kazandırılması için dağıtımı yapılmamış Maykop’taki arsa paylarının (чIыгу Iахьхэp) değerlendirilmeleri üzerine” adlı Adıge Cumhuriyeti yasasında değişiklikler yapıldı. Böylece Maykop Belediyesinin sözkonusu toprak payları üzerinde reklam panoları dikme yetkisi yeniden sağlanmış oldu.
Köy belediyeleri yeni bir sisteme kavuşturuldu
Yasalara göre belediye kuruluşlarımız gruplandırılmış durumdalar. Bir grup belediye kent sistemi, diğer bir grup da köy sistemi içine alınmış durumda. Düzenleme yapılırken, Adıgey’deki yerleşimlerden Yablonovski, Enem, Kamennomostski köyleri (*) ile Maykop ilçe merkezi Tulski köyü (поселок) de kent belediyeleri arasına alınmışlardı. Bu düzenlemeleri kesinleştiren cumhuriyet yasalarının yayınlanmaları sonrasında, kent statüsü bulunan yerleşimlerde yaşayanlar, köy statülü yerleşimlere yapılan devlet desteklerinden yararlanamaz oldular. Ekonomik krşzin yaşandığı bir dönemde yurttaşların bunu, yani yardımlardan yoksun kalmayı benimsemeleri düşünülemezdi.
İlçe (rayon) belediyesi örneği esas alınarak, kent statüsü bulunan yerleşimleri köy belediyesine dönüştürme çalışmaları, Maykop ilçesinin Kamennomostki köyünden (поселок) başlatıldı. Bunu Tulski köyü izledi. Kent statülü belediyeleri köy belediyelerine dönüştürmek için ciddi gerekçeler gerekiyor.İncelemelerden anlaşıldığına göre,1 Ekim 2011’de Tulski köyünün nüfusu 10,730 idi.Bu nüfusun 2,632’si [-% 24,5-] emekli idi.
Federal mevzuata göre, sanayi tesisleri, tarımsal ürünleri işleyen tesisler ve ekonomik değeri yüksek birimlerin bulunduğu yerler işçi köyü sayılıyorlar. Bir işçi köyünde 3 bin üzeri nüfus olması, bu nüfusun da yüzde 85’inin işçi, memur ve onların ailelerinden oluşması gerekiyor. Tulski köyü, işçi köyü ölçütlerine uymuyor. Tulski’de ekonomide ağırlık sanayi sektöründe. Üretimde ağırlık imalat sektöründe. Üretimin yarısı imalat üzerine. Küçük ölçekli işletmeler çoğunlukta, bunlar arasında “Tulski” ekmek fabrikası, “Rospişekom” ve “Lider” bulunuyor. Bugün Tulski’de küçük ve orta ölçekli 37 tesis ve 652 özel girişimci var. Bu tesislerin ödediği vergiler giderek artıyor.
Yol fonu kuruldu
Eskiden bir Yol fonu vardı, fonun kaldırılmasının verdiği zararları, yana yakıla, “Adıgeyaavtodor” müdürü Guserıko Hızır’dan işitirdik. Yol yapım ve onarımı için bütçede ayrı bir kalem ayrılmamıştı, bu da yol yapımı için kullanılacak paraların azalmalarına yol açıyordu. Doğrusunu söylemek gerekirse, bütçedeki kalemlerden arta kalan bir para bulunursa, bu para yol için kullanılıyordu. Cumhuriyet bütçesi görüşülürken milletvekillerinin, yol yapımı için para ayrılması gibi konularda da hararetli konuşmalar yaptıkları görülebiliyordu. Ancak, standartlara uygun olarak yapılan yol miktarı, giderek azalıyor, açık büyüyordu. Durumu federal yasaya dayandırmadan, cumhuriyet yasası ile (-yerel olanaklarla-) çözmek olanaksızdı. Böyle bir olanak 27 haziran 2011’de yayınlanan ilgili bir federal yasayla bize de verilmiş oldu.
Konuya ilişkin olarak yeni kabul edilen cumhuriyet yasası, yol hizmetleri için gerekecek paranın nasıl toplanacağını belirliyor. Para kaynakları arasında, herkesin yararlandığı cumhuriyet ve belediye yolları için ayrılan paralar, Rusya Federasyonu bütçe sistemi içinde yer alan bütçelerden sağlanacak sübvansiyonlar, fiziki ve hukuki liselerin yol yapımını iyileştirmek için ayırdıkları paralar ve bu arada bağış paraları bulunuyor.Bu tür değişik yollardan sağlanacak olan paralar sadece yol yapımı ve onarımı gibi işlerde kullanılacak.Böylece,önümüzdeki yıl yolların iyileştirilmeleri için ciddi olanaklara kavuşmuş olacağız.
Emeklilerin durumu
Federal yasaya göre,1 Ocak 2010’dan bu yana,asgari emekli aylıkları Federasyon’un (RF) her bir biriminde (region), yapılan değişikliklerle iyileştiriliyor ve standart hale getiriliyor.Parlamento oturumunda önümüzdeki 2012 yılında ödenecek olan asgari emekli aylığı tutarı da belirlendi. 2012 yılında, geçim endeksine göre, Adıgey’de emekliler için belirlenen asgari paraya ilişkin yasa tasarısı, Adıge Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Geliştirme Bakanı Natalya Şirikova tarafından açıklandı. Bakan’ın açıklamasına göre,Rusya Federasyonu genelinde belirlenen ortalama asgari emekli aylığı 5,343 rubledir (Yaklaşık 178 ABD doları). Adıgey’de bir emeklinin geçinmesi için yeterli görülen para tutarı ise, yasa önerisine göre, 4,854 rubledir (Yaklaşık 162 dolar). Federal standarda ulaşmak için gerekli 489 ruble ise, federal bütçeden karşılanacak.Başka bir anlatımla, emekli aylığında sağlanacak artışlar nedeniyle, cumhuriyet bütçesi ek bir yük altına giremeyecek.
Bütçe harcamaları ve yeni bir düzenleme
Adıge Cumhuriyeti’nin altı aylık ilk dönemine ait bütçe harcamalarına ilişkin rapor, Maliye Bakanı Dole Doletbıy tarafından okundu ve yerinde bulundu.
Ücretli olarak Parlamentoda çalışacak milletvekili sayısını artırıcı bir öneri de oturumda görüşüldü. Yasama, Yasal Mevzuat ve Yerel Yönetimler Komitesi Başkan yardımcısı Viktor Pukliç’in açıklamasına göre, Adıge Parlamentosu milletvekillerinden sadece Liberal Demokrat Parti (LDP) (**) mensubumilletvekillerine ücreti ödenen bir görev verilmemiş durumda. Bu bakımdan V.Pukliç, LDP adına milletvekili İgor Andreyev’in ücretli olarak Komite Başkan yardımcılığı görevine getirilmesi önerisinde bulundu. Öneri çoğunluk oyu ile kabul edildi.
SEHUTE Nurbıy, Adıge maq gazetesi muhabiri
Adıge maq, 1 Kasım 2011
Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız
(*)- Yablonovski – 26,8 bin, Enem 18 bin, Kamennomostski 7,2 bin nüfusludur (2010).
(* *)- Liberal Demokrat Parti, Vladimir Jirinovski’nin partisi, -hcy.
Not: Tire içindeki eklemeler çevirmene aittir.-hcy
