Geçtiğimiz günlerde Adıge Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından bebek ve ana sağlığı konulu bir toplantı düzenlendi. Toplantıya Adıge Cumhuriyeti Başbakan Kumṕıl Murat da katıldı.
Halk sağlığını koruma ve nüfus artışını destekleme konulu 2025 yılına değin sürdürülecek bir konsept kapsamında yapılan çalışmalar sonucu Adıge Cumhuriyeti’nde iyileşmeler görüldüğü belirlendi.
Sayılar
Bu yılın başında belirlenmiş olan durum:
AC nüfusu 444 bin 403 (2013), yüzde 47 kentli, yüzde 53 kırsal nüfus.
Çalışma yaşı üstü nüfus 106,022, çalışma yaşı altı nüfus 80,543, çalışma çağı içindeki nüfus da 257,839.
Erkek nüfus oranı yüzde 46,6, kadın oranı da yüzde 53,4.
2012 yılında cumhuriyetimizde 5 bin 684 bebek dünyaya geldi. Bu sayı 2011 yılına göre 151 bebek daha fazla. 2013’ün ilk sekiz ayında 3 bin 668 bebek dünyaya geldi, ancak geçen yılki ilk döneme göre, bu sayı 55 daha az.
2012 yılındaki ölüm oranı, 2011 yılına göre yüzde 2,8 daha az. Bu yılın ilk sekiz ayında, geçen yıla göre sayısal artış 179. Geçtiğimiz 2012 yılında ölen sayısı 4,002 idi, bu yıl sayı 3,823’e düştü. Cumhuriyetimiz ilçelerinde saptanmış olan ölüm oranları da şöyle: Cece (Giaginski) ilçesi (bin kişi başına 9,75), Maykop (Mıyekope) ilçesi (9,69), Adıgekal (9). Bu ilçelerde ölüm oranları daha yüksek. Tevçoĵ ve Tahtamukay (Teĥutemıkoye) ilçelerinde (6,75 ve 6,92) daha az.
Bu yılın ilk sekiz ayına göre doğum oranının ölüm oranı üzerinde olduğu ilçeler, Koşhabl ilçesi (1,38), Maykop (Mıyekope) ilçesi (0,22), Adıgekal (0,88).
Bebek ölüm oranı, ilk sekiz ayda yüzde 13,5 gibi bir azalış gösterdi ve yeni doğan bebek sayısı 6,5 bin oldu (2012’de 7,5 bin idi). Başka bir anlatımla, 2012 yılında 28, 2013 yılında da 24 bebek öldü.
Sayılara göre, bebek ölümlerinin doğumlara göre daha fazla olduğu yerler Koşhabl, Krasnogvardeyski, Tevçoĵ ve Cece (Giaginski) ilçeleri ile Maykop kentidir.
Maykop (Mıyekope) ve Şevcen (Şevgenovski) ilçeleri ve Adıgekal’de çocuk aldırma durumları olup olmadığı saptanamadı.
Çocuk ölümleri konusunda ilk saptanan neden 9 bebeğin hastalıklı doğmuş olması, ikinci neden de 4 bebeğin solunum organlarında sorun bulunması, annesinden, başkalarından ve enfeksiyon kapma nedeniyle de üçer bebek de öldü. Bir bebek aniden, suç sonucu bir bebek öldü.
Ana sağlığı başta geliyor
Nüfus artışı için kadınların bebek yapmaya özendirilmeleri, sağlık yardımı almaları gerekiyor. Burada kadın hastalıkları önemli bir sorun. 2012 yılında kanamalı vakalarda yüzde 3,6 gibi bir artış görüldü, doğum şansını yitirenlerin oranı da yüzde 3,6 arttı.
İlk kez hamile kalıp değişik nedenlerle bebek doğurmayanların sayısında da artış oldu. 2011 yılında yüzde 7,4 olan çocuk aldırma oranı, 2012 yılında yüzde 12,9’a yükseldi.
Sayılardaki artış, annenin hamilelik öncesinden itibaren korunması gerektiğini gösteriyor. Okul eğitiminden başlatılarak psikologların ve çocuk jinekologlarının katkılarıyla bu sorunun çözülmesinin gerektiği toplantıda ele alındı.
En başta da gençlerin, genç evlilerin istemedikleri bebeklerden kurtulmaları sorununun çözülmesi, ailenin öneminin kavratılması, özel kliniklerde/ merdiven altlarında kürtaj yoluyla bebeklerin telef edilmeleri vakalarının önüne geçilmesi ve bunların izlenmeleri gereği üzerinde de duruldu. Bu arada hamile kadınlar arasında hastalananların çok olduğu da dikkatlerden kaçmadı. 2012yılında doğum yapmış kadınların yüzde 79’unda değişik hastalıklar saptanmıştı. En çok da anemi ve böbrek (ĵeĵıye/ жъэжъые) hastalıklarıyla karşılaşılmıştı. Bu arada anemi (kansızlık) hastalığı olan kadın oranı yüzde 41 iken, tedavi sonucu oranın yüzde 27’ye düşürüldüğü açıklandı. Kliniklerde kadınlarla bire bir görüşmeler, ilâç ve vitamin takviyeleri yapılması, hamile kadınlardan para alınmaması yoluyla bu başarının elde edildiği belirtildi. Hastalara hamilelik süresince diyet listeleri de veriliyor.
Bebekler sağlıklı mı?
Bebeklerin durumu eskisine göre daha iyi. 2012 yılında, 2011’e göre her yaştan hasta sayısında bir azalma oldu. Yeni doğanlarda, hastalıklı doğan sayısında yüzde 3 gibi biz azalma var, oran 14 yaşa kadar olanlar arasında yüzde bir, 15- 17 arası nüfusta hastalıklı olanların oranı yüzde 2 azaldı.
Bu arada bebeklere ilişkin önleyici tıbbî yardımların yaygınlaştırılması da önem taşıyor. Bu sayede erken tanı koymak önemli. Ayrıca koruyucu hekimliğin geliştirilmesinin yararı konusunda da görüş birliğine varıldı.
Ele alınan sorunlar
Cumhuriyetin nüfusunun artması konusunda ulusal bir proje olan “Psavnığ” (Sağlık), federal ve cumhuriyet programları, 2011- 2012 yıllarına ilişkin sağlığı koruma adlı programlar başarıyla uygulandılar.
Ulusal bir poje olan “Psavnığ” kapsamında yeni doğmuş bebekler sağlık taramasından geçirildi.
Taramalar sırasında 41 bebekte başlangıç evresinde ağır koromozom bozuklukları bulunduğu belirlendi. Erken tedaviler uygulandı ve bebeklerin iyileşmeleri sağlandı.
2010 yılından beri bebeklerin ses/ işitme durumları ölçülüyor. Üçyıl boyunca muayene edilen bebeklerden 240'ında işitme sorunu bulunduğu saptandı. Cumhuriyet odyoloji merkezinde, 29 hekim-odyolog 5 bebeğin tedavi amaçlı tıbbî operasyonunu gerçekleştirdiler.
Cumhuriyetteki öncelikli görevler
Adıgey’de yurttaşlara tıbbî destek sağlanması için hastalıkların doğru teşhis edilmeleri önem taşıyor. Böyle bir tıbbî merkezin kurulacağı, toplantıda, AC Başbakanı Kumṕıl Murattarafından açıklandı. Başbakan, Rusya Federasyonu Sağlık Bakanı Veronika Skvotsova’yı ziyaretinde Adıgey’in sağlık konulu gereksinimlerini Bakanla görüştüğünü söyledi. Görüşmede ele alınanlardan biri de, Adıgey'de bir hastalıkları teşhis (araştırma) merkezinin kurulması. Proje hazır, federal program uygulamaya konduğunda tahsisat/ para gönderilecek. Kumṕıl Murat, Federal Bakan’ın yardım konusunda kendisini umutlandırdığını belirtti.
Yine, çözümü gerekli bir sorun daha var. O da sağlık merkezlerinin bulunmasına karşın, muayeneler için ayrılan sürelerin yeterli olmaması, bu nedenle çoğu kişi muayene olamıyor. Kumṕıl Murat bu soruna da bir çözüm bulmaya çalıştıklarını söyledi.
Haberi yayına Hazırlayan
Meşľeko Said
Adıge mak, 31 Ekim 2013
Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız
