Ulusal dilleri öğretme, koruma ve geliştirme amacıyla Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti (KÇC)’ndeki ulusal örgütlerce oluşturulan ortak bir komisyon geçen gün, yapılan araştırma ve inceleme sonuçlarını değerlendirme amacıyla toplandı. Toplantıda araştırma ve inceleme sonuçları görüşüldü.

Anımsatalım “Apsadğıl” (Abazin), “Adıge khase”, “Karaçay-Alan Halk” ve “Nogay El” örgütleri - 4 üst sivil toplum örgütü - birlik ve ortak bir dayanışma içine girmişlerdi. Dayanışma, Rusya Federasyonu eğitim bakanlığı tarafından ulusal dillerde eğitime ilişkin yapılan son olumsuz değişiklikler ve olumsuzlukları azaltma amacıyla kurulmuştur.

Eğitim sistemindeki son değişikliklere göre öğrencinin okulda öğrenim göreceği dili seçme hakkı ana babaya bırakıldı.

Sonuç olarak çocuk, velisi istememişse ulusal dilini öğrenemeyecek ve Rusça derslerle yetinecek.

Nitekim anadilini gereksiz bir dil olarak gören çok sayıda ana ve baba, şimdiden çocuklarını Rus sınıflarına yazdırmaya başladılar, bu da ulusal dili öldürücü bir gelişme oluyor. Bundan başka, daha önce anadili haftada beş saate kadar okutuluyordu, şimdi seçmeli üç ders saatini geçemeyecek.

Anadilini daha iyi öğrenmek isteyenler için, kurslar (кружок) açılacak, kurslara devam edebilirler, deniyor. Ancak gönüllülüğe dayanan ve zorlayıcı yanı bulunmayan kurs, okul eğitiminin yerini tutamaz, ulusal dili korumak için yeterli bir çözüm yolu da olamaz. Sorunun vahameti, cumhuriyetteki (KÇC) bütün ulusal örgütleri bir araya getirmiş bulunuyor, birlikte hareket etme, ortak bir komisyon oluşturma ve ulusal dilleri koruma amaçlı bir mücadele gereği doğmuş bulunuyor.

Komisyon, çalışmalarını geçtiğimiz yıl (2018 yılı) eylül ayında başlattı. Bu amaçla çalışma grupları oluşturuldu. Gruplar cumhuriyet okullarını taradılar. Ulusal dillerde eğitim konusunu öğretmenler, okul yöneticileri, ilgililer ve velilerle görüştüler, gördükleri eksiklikleri ve olumsuzlukları saptadılar, ulusal diller için yapılması düşünülen önerileri ele aldılar ve not ettiler.

- Ulusal dillerimiz yok olma tehlikesiyle karşı karşıya, bunun kaygıları içindeyiz. Anne ve babalar dilekçe vererek çocuklarını anadillerinde ders okutulan sınıflara değil, Rusça okutulan sınıflara yazdırmaya başladılar. Bu oluşum uluslarımız için büyük bir yıkım, bir yok olma sonucuna yol açacak, şimdiden ciddi bir tehlike belirmiş bulunuyor. Çocuk anadilini bilmiyorsa, o artık ulusunun bir bireyi olmaktan çıkmış demektir. Bugün başlattığımız çalışmanın gelişeceği, yetkili makamların sesimizi duyacağı, haklılığımızı anlayacağı umudu içindeyiz, - dedi Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti “Adıge Khase” ulusal örgütü Başkanı Aslankhe Ali.

Ulusal örgütlerin dayanışma komitesi sözcülerinden “Alaşara” ANO’nun başkan yardımcısı, Abaza ulusal işleri konusunda uzman Mhtsı Ramazan da konuştu. O da örgütlerin işbirliği ve dayanışma içinde olmaları gereğine işaret etti.

- Bugün yaptığımız şey, uzun bir çalışma sürecinin atılmış ilk adımları niteliğinde. Anadilinde eğitim sorununu tek başına bizim cumhuriyetimiz (KÇC) çözümleyemez. Sorun ülke (Rusya Federasyonu) bütününü ilgilendiren genel bir sorun. Dil öğreniminin iyice kısıtlanmış olmasından öğretmenleri ve okul yöneticilerini sorumlu tutamayız. Sorumlu olanlar devlet yöneticileridir. Bütün ülkeyi, Rusya’yı kapsayan ve federal makamlar tarafından dikte edilen hatalı bir eğitim sistemi uygulaması ile karşı karşıyayız

Uygulama bizim cumhuriyetimizle sınırlı değil. Uygulama Rusya’daki bütün küçük ulusları tehdit ediyor, asimilasyon yoluyla küçük ulusları bir bitirme programı uygulamaya sokulmuş bulunuyor. Her yerde küçük ulus dilleri küçümseniyor, aşağılanıyor ve dışlanıyor. İstediğimiz şey, dikte edilen bu eğitim sistemini, dil uygulamasını, olabildiğince daha az zarar verecek bir biçimde, değişiklikler yaparak, yani olumsuz yanlarını törpüleyerek, yıkımı en aza indirmek olmalı, - dedi Mhtsı Ramazan.

Toplantıda alınan kararlar arasında okul kitaplarının devlet tarafından yayımlanmaları, kitapların çağdaş bilgilerle donatılmaları, öğretmenlerin anadilinde okutabilecekleri okuma parçalarının sayı ve genişliklerinin artırılması, küçük dillere yeniden değer verilmesi, dillerin sosyal yaşamdaki yerlerinin ve kullanım alanlarının genişletilmesi, vb bulunuyor.

Kararlar arasında Rusya’da yaşayan küçük ulusların birlikte hareket etmeleri, bu yönlü çalışmaların desteklenmesi, küçüklerle işbirliği ve dayanışma içine girilmesi, sorunun devletin üst makamlarına duyurulması, işin takipçisi olunması ve bilgi paylaşımında bulunulması istekleri de yer alıyor.

Çerkes kheku gazetesi (Kabardeyce, haftada 3 kez yayımlanır), 11.04.2019

Yazı başlığı – Лъэпкъыбзэхэм зрагъэужьын мурадкIэ