Şapsığe’de Çerkesçe İki Okulda Yeniden Başlatılıyor
Kıyıboyu Şapsığe Çerkesleri bir süre önce Tuapse kentinde toplanmışlardı. Toplantıda ele alınan konular katılımcılar ve Şapsığların tamamı tarafından olumlu karşılanmıştı. Şapsığe yerleşimlerinde bulunan Adıge Xase örgütü şubeleri de bu amaçlar doğrultusunda aktif çalışmalarını sürdürüyorlar.
Novomihailovsk (Nıgepsıĥu) beldesi aktivistleri de –Tuapse’deki- toplantıya gelmişlerdi. Mihailovsk’un Adıgece eski özgün adı Nećepsıĥu idi. Mihailovski Adıge Xase’si örgütü ile Yaşlılar Meclisi üyeleri, Şapsığe Adıge Xase üst/ merkezî yönetimi başkanı Çaçuh Mecid’i de çağırdılar, toplantı görkemli bir biçimde yapıldı.
Nećepsıĥu belde Adıge Xase’si başkanı Şhalaho Rüstem (Ŝhelaĥo Rustam), Yaşlılar Meclisi başkanı Koceŝeve Nurbıy, Açumıj Ruslan, Şukina Lübe, Hağur Osman, Koceŝeve Ruslan, Aćeğu Vyaçeslav ve Koceŝeve Fatime söz alıp toplantıda birer konuşma yaptılar. En çok da Şapsığların yayın organı “Şapsığe” gazetesine abone yazımı konusu üzerinde durdular. Gazete okuyucu talebini karşılayamıyor, her yere ulaştırılamıyor. Elden dağıtılması da zor oluyor, yine de gazetede Şapsığ yerleşimlerindeki gündelik yaşam, Adıge ulusuna ilişkin haberler, insanları kaygılandıran şeyler gazetede yer alıyor ve bunların yazılması isteniyor. Bu konudaki çıkış yolları üzerinde de duruldu.
Okullarda anadili öğrenimine ilişkin aktif çalışmalar yapılmamış olması da kaygı uyandıran sorunlardan biri. Çaçuh Mecid’in söylediğine göre, küçük Çerkes çocuklarının devam ettiği bütün okullarda Adıgece (dilbilgisi) ve Adıge edebiyatı derslerinin Adıgece olarak okullarda okutulması hakkı sağlandı. Eylül ayında Novomihailovsk beldesindeki iki okula Adıgece dersler konacak, diğer okullar da bunu izleyecek.
“Çerkesya” adlı çocuk dans topluluğu dansçıları için Adıge kıyafetleri diktirilecek. Beldede yeni inşa edilen staddaki kapalı futbol sahasında yerleşim yerlerinin genç takımları mini futbol karşılaşmaları yapabilecekler.
Yeni evlenen gençlere konut inşa etmeleri ve üretim yapmaları için arsa ve toprak verilmemekte olması yıllardan beri aşılamayan bir sorun. Çözümü zor bir sorundur bu, çünkü bu konuda resmi devlet kurumlarının farklı yaklaşım ve uygulamaları var, bunlar birbiriyle çekişme içindeler, sorunun çözümü için uzlaştırıcı çalışmalar yapılması gerekiyor. Yörenin yerli ahalisi olan Şapsığların hakları da yeterince savunulamamış, bunların kullanabilmeleri için de yeni düzenlemeler yapılması gerekiyor.
- Köylerde oluşan genel değişim isteği, Şapsığ köylülerin bu değişime hazır olmaları memnuniyet verici, sorunun çözümüne bireysel katkılarını sunmaları da sevindirici bir gelişme, - dedi Mecid Çaçuh. – Novomihailovsk beldesinde faal insanlar, saygıdeğer yaşlılarımız bulunuyor. Elbirliği içinde çalışır ve ayağa kalkarsak, aşamayacağımız hiçbir güçlük, hiç bir engel kalmaz.
Nıbe Anzor
Şapsığe Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni,
Şapsığe (Şapsığya)Yerel Parlamentosu üyesi.
Adıge mak, 21 Eylül 2015
***
21 сентября 2015
ХыIушъо шапсыгъэхэм язэфэс къалэу ТIуапсэ зыщыкIуагъэр бэшIагъэп. Ащ зыщытегущыIэгъэхэ Iофыгъохэр зэфэсым хэлэжьагъэхэми, шапсыгъэкIэ зызылъытэжьырэ пстэуми агухэм анэсыгъэх, шапсыгъэ Адыгэ хасэм икъутамэхэу псэупIэ зэфэшъхьафхэм ащызэхэщагъэхэм яIофшIэнкIэ загъэчаныгъ.
ПсэупIэу Новомихайловскэм иобщественникхэри ахэм ахэтых. Мыщ адыгэцIэ шъыпкъэу иIагъэр НэкIэпсыхъу. Чылэ Хасэмрэ нахьыжъхэм я Советрэ хэтхэм шапсыгъэ Адыгэ Хасэм ипащэу КIакIыхъу Мэджыдэ къызэрагъэблэгъэгъэ зэIукIэгъур гъэшIэгъонэу рагъэкIокIыгъ.
Чылэ Хасэм итхьаматэу Шъхьэлэхъо Рустам, нахьыжъхэм я Совет ипащэу Къоджэшъэо Нурбый, Ацумыжъ Руслъан, Шукшина Любэ, Хьагъур Осмэн, Къоджэшъэо Руслъан, АкIэгъу Вячеслав, Къоджэшъэо Фатимэ зэхэсыгъом къыщыгущыIагъэх. ЗэкIэмэ апэу шапсыгъэмэ ягъэзетэу «Шапсыгъэм» икъитхыкIын тегущыIагъэх. Гъэзетым еджэ зышIоигъо пстэуми ар аIэкIахьэрэп. ИкъехьакIын къиныгъохэр къыпэкIых, арэу щытми, шапсыгъэ къуаджэхэм ящыIакIэ, адыгэ лъэпкъым икъэбархэр, цIыфхэр зыгъэгумэкIыхэрэ Iофыгъохэр къызэрыхьэхэрэ гъэзетыр бэмэ къыратхыкIы ашIоигъу. Ащ къыхэкIэу, Iофыгъом хэкIыпIэу иIэхэм атегущыIагъэх.
Ныдэлъфыбзэм изэгъэшIэн пылъ Iофтхьабзэхэр еджапIэхэм икъоу зэращызэхэмыщагъэхэр цIыфхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм ащыщ. КIакIыхъу Мэджыдэ къызэриIуагъэмкIэ, адыгэ кIэлэцIыкIухэр зыщеджэрэ еджэпIэ пстэуми адыгабзэмрэ адыгэ литературэмрэ ащызэрагъэшIэнэу амал яIэ хъугъэ. Iоныгъо мазэм къыщегъэжьагъэу Новомихайловскэм дэт еджэпIитIумэ адыгабзэр ачIалъхьагъ, нэмыкI еджапIэхэри ахэм къакIэлъыкIощтых.
КIэлэцIыкIу-къэшъокIо купэу «Черкесиер» зыфиIорэм хэтхэм шъуашэхэр афарагъэдыщтых. СтадионыкIэу псэупIэм щагъэпсыгъэм чылэ хасэхэм къагъэхьазырырэ ныбжьыкIэ купхэр мини-футболымкIэ щызэнэкъокъущтых.
Унагъо зышIэгъэ ныбжьыкIэхэм псэупIэ тырашIыхьанэу ыкIи агъэлэжьэнэу чIыгу Iахьхэр къазэрарамытыхэрэм игугъу зашIырэр илъэс пчъагъэ хъугъэ. Ар Iоф псынкIэп, хэбзэгъэуцугъэу щыIэхэр зэрэзэпэуцужьыхэрэм къыхэкIэу Iофыгъом кIэух фашIышъурэп, ау зэпымыоу ащ дэлажьэх. ЧIыпIэрыс шапсыгъэхэм яфитыныгъэхэр икъоу агъэфедэхэу гъэпсыгъэнхэр атефэ.
- Къуаджэхэм адэсхэм ящыIакIэ зэблахъуным зэрэфэхьазырхэм ыкIи ашъхьэкIэ Iофыгъохэм язэшIохын къыхэлэжьэнхэу зэрэфаехэм инэу сегъэгушIо, - къыIуагъ шапсыгъэ Адыгэ Хасэм итхьаматэу М. КIакIыхъум. - Новомихайловскэм цIыф чанхэр, агъэлъэпIэрэ нахьыжъхэр щэпсэух. ТIэ зэкIэдзагъэу къыддэхъу тшIоигъо гухэлъхэм Iоф адатшIэмэ, тикъарыу къымыхьын щыIэп.
Ныбэ Анзор
