Çocukları Sevindirecek  Adıgece Bir Kitap

 

Adıgece, Adıge Cumhuriyeti’nde resmi dil olarak kabul edilmiş, ama Adıgece  bir resmi dile yaraşır bir uygulama alanına kavuşabilmiş  değil. Olumsuzluğun  ana nedeni, Adıgeceye gereken önemin verdirilmemesi olabilir. Köyde ve kentte  gençlerimiz ve Adıge öğrenciler, Rusçayı daha kolay, daha pratik  bir dil olarak karşılıyor, Rusça konuşmayı yeğliyor, o dili  daha bir seviyor ve daha çok kullanıyorlar. Ana-babaların da gençlerden geri kalır yanı yok: Bilsinler bilmesinler Rusça, ana babalar için de pınar suyu, şerbet  gibi sanki (*).

 

Kim ne derse desin, Adıgece ve Adıge edebiyatı dersleri, yine de çocuk yuvalarında, ilk sınıflarda ve daha üst sınıflarda, yüksek öğretimde de  okutulabiliyor. Bütün bu oluşumlar sonucu, şiir ve  yazı yazma yeteneği gelişmiş  kişilerimiz, yazarlarımız ve ozanlarımız  Adıgece  yazmayı sürdürüyorlar. Yayın sayısı da az sayılmaz.

 

Adıgece kolay  dillerden   değil, ama köklü ve derinlikli bir dil,  anlatım gücü yönünden seçkin bir dil, Adıgecenin bu gücü ve güzelliği, Adıgece olarak yayınlanmış  sanatsal içerikli kitaplardan da kolayca anlaşılabiliyor.

 

Bugünlerde Adıge çocuk edebiyatına yeni bir yazarımız daha  katılmış bulunuyor: Wılap köyünden köy öğretmeni Wej Askerbıy (Ожъ Аскэрбый). Askerbıy, daha önce düzyazı biçiminde  iki üç kitap yayınlamış olan biri, şimdi de “Ben Sayı Saymasını Öğreniyorum” (Сэ лъытакIэ зэсэгъашIэ) adlı yeni bir şiir kitabı daha yayınlamış bulunuyor.

 

On yıllardan beri eğitim alanında özverili çalışmalarda bulunmuş olan Wej Askerbıy, çocuk edebiyatı ölçülerine uygun düşecek bir biçimde şiirlerini yazmış, başarısı çocuk davranışlarını iyi özümsemiş olmasına bağlı. Bebeklerin yaşama ilk adım atışları, kendilerini kuşatan her şeye, doğaya ilgi duymaları, her türlü canlıyı içtenlikli sevmeleri, kedi, köpek, kuş, tavuk, koyun ve  inek  gibi hayvanları korumak istemeleri, dede ve ninelerin sevecen anlatılarını, masal ve  öykülerini ilgiyle dinlemeleri, giderek de birer yetişkin kişi haline gelmeleri, söylenenlerin içeriklerini kavramaya başlamaları, bunların hepsi  Wej Askerbıy’ın şiirlerinde görülebiliyor.

 

Kitap, “Bu Senin de Dünyan” adlı şiirle başlıyor.

 

Güneşin ilk ışıltıları belirdi,

 

Senin için, yavrum.

 

 

Kuşlar ötmeye başladılar,

 

Senin için, Bılav’ım.

 

Yağmur damlaları cama vurdu,

 

Uyan, sevgili yavrum.

 

Horoz bahçede ötüyor,

 

Yatman yakışmaz sana artık.

 

Nine  mutfakta iş başında,

 

Halıjü kokusu geliyor mutfaktan.

 

Dede erkenden hayvanlara daldı,

 

Şimdi bahçe çitlerini onarıyor.

 

Sen de  kalk artık, hadi yavrum,

 

 

Dünya, senin dünyan.

 

Sıcacık toprağa ayak bas, küçük çıplak ayaklım,

 

Bu senin de dünyan.

 

Çocuklar için yazdığı bu şiirlerinde Wej Askerbıy sıcak ve tatlı sözcükleri sıralıyor, ancak onlarla yetinmiyor, her bir şiirinin anlamını pekiştirici resimler de sunuyor. Bu resimler oğlu Rüstem’e ait. Böylece kitap daha da bir sevimli hale gelmiş. Şimdi, bir bakalım bu sunduğum şiirin eşliğindeki resme: Sabah güneşi doğmak üzere, bahçede bir canlanma, hareket var, civcivler koca ağacın gölgesine yayılmışlar, aile büyüğü Horoz da içlerinde; öte yandan bir atlı araba yolda ilerliyor, ağaç tepesindeki kuşlar da (къуанчIэхэp) cıvıldaşıyorlar. Sözün kısası, şiiri seven ya da resme ilgi duyan herkes için “Ben Sayı Saymasını Öğreniyorum” kitabı gerçekten ilgi çekici. Çocuk yuvalarında ve okullarda yararlanılabilecek bir yapıt. Çocukların Adıgecelerini düzeltmelerinde, ana dillerini geliştirmelerinde Wej Askerbıy’ın şiirleri yararlanılacak yapıtlar.

 

Kitapta “Kedi yavruları”, “Ben Sayı Saymasını Öğreniyorum”, “Köpek yavrusu”, “Bahar yağmuru”, “Benim Dedem”, “Kalawbat’ın sordukları”, “Ninemin avuç içi”  ve daha birçok şiir yer alıyor. Her bir şiire değişik resimler de eşlik ediyor.

 

Wej Askerbıy’ın kitabı eğitim programımıza uyarlı bir biçimde hazırlanmış. Kitabı konu yönünden birkaç bölüme ayırmak da olanaklı. Kitap, çocuk yaşamı, çocuğu topluma ve doğaya uyumlu hale getirme, kazandırma  üzerine yazılmış, çocuğa ana dilini- Adıgeceyi sevdirmeyi amaçlamış.

 

Bu güzel çocuk kitabı “Kaçestvo” (Kalite) adlı basımevi tarafından sadece 300 adet olmak üzere yayınlanmış bulunuyor. Kitabın yayın giderleri Lafış Azemat ve özellikle de Dole Doletbıy tarafından karşılanmış, yazar onlara teşekkürlerini sunuyor.

 

« Biz de “Adıge maq” gazetesi olarak  bu güzel kitabın uğurlu olmasını, çocuklara ve  evlere ulaşmasını, Adıge dilinin daha iyi öğretilmesinde yararlı olmasını ve okuyucu sayısının durmadan çoğalmasını diliyoruz.

 

Mamırıko Nuriyet

Adıge maq, 14 Haziran 2012

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

(*)- Bu sözler hızlanan asimilasyonu haber veriyor. Bir an önce ivedi önlemler almak gerekiyor.- hcy