adigehaber
  Arayan,Geçmişini, Yaşamın içinden de aydınlatabilir
 

Arayan, Geçmişini, Yaşamın içinden de aydınlatabilir

 Arkeologlar Adıge tarih biliminin, tarihimizin öğrenilmesi çalışmalarının toprak altından çıkarılmış arkeolojik yapıtlardan ilerlenilerek  ele alınmakta olmasını  yerinde  buluyorlar. Bu anlayıştan hareketle, Adıge Cumhuriyeti Ulusal Müzesi  Bilim Baş uzmanı, RF ve AC kültür emekçisi ve ünlü arkeolog  Tev Aslan (Тэу Аслъан) ile bir konuşma yaptık.

 

- Kazı sonucu Adıgey topraklarından çıkardığımız  eşyalar, tarihimizin gizli kalmış yanlarını açığa çıkarıyorlar, - diye anlatıyor Tev Aslan. – Adıgeler ile Ruslar arasındaki ilişkileri kanıtlayan eşyalar da cumhuriyetimiz topraklarında bulundu. Maykop’un 5 – 6 km kuzeyindeki kurganlarla (Iуашъхьэ) yerleşim yerlerinden çıkarılan eşyalar  da az sayılmazlar.

 

          Kemik olta uçları

  

- Eşyaların hangi döneme ait oldukları belirlenmiş mi? Buluntular cumhuriyetimizde kalıyor mu?

 

- Buluntular  Maykop ve Meot (МыотI) kültürüne ait. Bunlar tarihimizi hayli zenginleştirmiştir. 1998 yılında, Adıge Cumhuriyeti kültürüne ilişkin çıkarılan bir yasaya göre, Adıgey’de bulunan kültür/ arkeolojik eserlerin  Adıgey’de kalmaları zorunlu.

 

- Kazı  heyetleri en çok hangi konulara ağırlık veriyorlar?

 

- Maykop’taki Doğu Halkları Devlet Müzesi Müdürü Kuşu Nefset öncülüğünde, müzede ilginç gösterimler  (sergiler)  düzenlendi. Sergi düzenlemelerine  arkeologlar, bilim adamları ve Adıgey’in sivil toplum örgütleri temsilcileri de katıldılar. 2014 Soçi Kış Olimpiayatları ile ilişkili olarak yürütülen inşaat çalışmaları yanında, gaz boru hattı kazı çalışmaları da  yürütülüyor.

 

- “Maykop – Samurski – Soçi” hattından söz ediyorsunuz, değil mi?

 

- Evet.  Öncelikli olarak, hat güzergâhı üzerindeki yerler kazılıyor, bu yolla hayli arkeolojik bulgu elde edildi. Yürürlükteki   mevzuata göre, kazı yapılan yerlerde bulunan  kültürel nitelikli buluntuların arkeologlar tarafından incelenmeleri ve o gibi yerlerin gözetim altında kazılmaları gerekiyor. Hat  inşaatı işini üstlenen firmaların planlarında, kazı giderleri için de bir para (tahsisat) ayrılmış bulunuyor.  Firma temsilcileri ile arkeologlar arasında anlaşma var, kurganlar ve eski yerleşim birimleri birlikte kazılıyor. Şu sıralar, çok sayıda biliminsanı bulunan bulguları incelemiş bulunuyor.

 

- Söz konusu bu biliminsanları nere kökenliler?

 

- İçlerinde ABD, Almanya, Rusya ve Adıgeyli biliminsanları var, birlikte ve mükemmel bir çalışma programını  yürütüyorlar. Bulunan eşyalar inceleniyor ve tarihsel yaşları, dönemleri belirleniyor.

 

- Ne gibi buluntular  elde ettiniz, adlarını söyler ve  bilgi verir misiniz?

 

- Silahlar, kapkacaklar, alet- edevatlar, yıllar boyunca örneklerine bir türlü ulaşılamamış olan el ürünü muhteşem  altın eşyalar  buluyoruz. Sevindirici bir gelişme bu. Çalışmalara ara verilmiyor. Bu arada sanatseverleri sevindirici  bir durumu söyleyebilirim, bu da, birkaç gün önce bulunmuş olan eşyaların da müzede sergilenebilmiş olmasıdır.

 

- Biliminsanları ve arkeologlar tarafından yapılmakta olan  çalışmaların içeriği  konusunda bizi bilgilendirir misiniz?

 

- İncelemelerin ana amacı, toplum  yaşamına dayalı sonuçlara ulaşmak.  Bu sayede, Maykop kültürü ile Meot  (мыот) kültürü arasındaki bağlantıları açıklamaya çalışıyoruz.  Gaz boru hattının kazıları sırasında arkeologlar, tarihsel konuları aydınlatmaya çalışacaklar. Hat çevresindeki yerlerde, Maykop Kültürü döneminden beri  insanlar sürekli yaşamışlar. Bu yerlerde 5 bin yıldan daha da eski dönemlere ait  yerleşim yerleri  var.

 

Buluntuları  konuşturabilseydik , neler  duyardık…

 

- Aslan, arkeologların değişik yıllarda  buldukları eşyalara bakıyoruz, bunları neye benzeteceğimizi, nereye bağlayacağımızı  bilemiyoruz

 

- Bulduğumuz arkeolojik bulgular,  en eski/ kadim  dönemlerden beri Adıgelerin bu topraklarda yaşamakta oldukları gerçeğini  doğruluyor, kanıtlıyor. Bulunan bir Nart kazanının (leğupışho) yüksekliği 90 cm , çapı  ise 85 cm. Adıgeler günümüzde de benzeri büyük  kazanları kullanıyorlar. Bu tür  iri kazanlar anma ya da kutlama günleri için gerekli oluyor. Böyle bir iri kazan 1982 yılında Vılap Kurganında bulunmuştur.

 

           Nart kazanı

 

- Adıgey’in Krasnogvardeyski ilçesi Svobodno köyünde bulduğunuz yapıtlar, tarih sayfalarında değerli bir  yer buldular. Bulduğunuz kaşık (джэмышх) konusunda ne söylemek istersiniz?

 

-Kaşık kemikten yapılma, yaşı da 5 bin yıldan da daha uzaklara uzanıyor.

 

- Adıgelerin tarihinden söz ederken, bu kaşığın tarihsel geçmişimize bir katkı, bir  zenginlik getirebileceğini söyleyebilir misiniz?

 

- Adıgelerin  kaşıkla  yemek yeme kültürüne eriştikleri   dönemden   söz etmekle yetinmiyoruz. O sıralarda var olmayan, ama şimdi var olan  çok sayıda ulusun adını sayabiliriz.  Demek istediğim, Adıgelerin en eski / kadim dünya uluslarından biri olduğudur.

 

           Kemik kaşık

 

- Balık  oltası çengelleri  de sanki bir şeyler söyleyeceklermiş  gibi geliyor insana.

 

- Olta uçları da kemikten yapılma, 5 bin yıldan daha eski bir döneme aitler. Onları 1983 yılında Svobodno köyünde bulduk. Bu eşyalar sayesinde, en eski dönemlerden bu yana Adıgelerin nasıl bir yaşam sürdürdükleri, kendi gereksinimlerini yine kendilerinin ürettikleri gereçlerle  karşılamakta olduklarını öğrenmiş bulunuyoruz. Pişirilmiş toprak ve kemikten yapılma kaşıklar, kemikten üretilme balık oltası kancaları, güzel ve boylu kız görüntüleri veren heykelcikler ve yoğurulmuş topraktan yapılma oturan öküz  figürleri ile karşılaşıyoruz. Bütün bunlar tarih öncesi  (пэсэрэ) döneme ait olan  olağanüstü kültürel yapıtlar.

 

 

-  Adıgelerin kullandıkları ev  eşyaları, kapkacaklar…

 

- Öylelerini de bulduk. İnce, ama sert, dayanıklı  yapıdalar bu eşyalar; ulusal motiflerle  süslenmişler. Bunları, kuşkusuz seramik sanatını bilen  güğüm  ustaları üretmişlerdir. Tarih bize, bu topraklarda sanatsal yeteneği gelişmiş ve estetik beğeni düzeyi de yüksek  insanların yaşamakta olduğunu söylüyor.

 

- Soçi Olimpiyatları ile bağlantılı olarak  Adıge Cumhuriyeti adının dünyaca duyulacağı umudunu taşıyoruz.

 

- Geçtiğimiz günlerde yapılan  Londra’da  Olimpiyatlarına, kültür programı çerçevesinde, Adıge Cumhuriyeti’nin ünlü  “İslamiy” topluluğu çağrıldı ve görev aldı, yerinde bir adım bu. Soçi Kış Olimpiyatları konusunda, bizim de bir yaklaşım biçimimiz, programımız  olmalı. Biz, arkeologlar olarak, tarihi gerçekçi bir biçimde sergilemeye hazırız.  Tarih öncesi dönemlerden bu yana Soçi'de Adıgelerin  yaşamakta oldukları bilinen ve tarihsel anlamda kanıtlanmış olan bir olgu. Soçi konusunda Ermeni ve Rum adları sıralanıyor,  biz se, orada Adıgelerin yerli bir topluluk olarak yaşamış ve yaşamakta olduklarını bilimsel temellere dayalı olarak  söylüyoruz, bunu her zaman için kanıtlayabilecek  durumdayız. Bu konuda Müzemiz yoğun bir çalışma içinde.

 

- Kutlama gününüz nedeniyle, biz de sizi kutluyoruz, Tanrı tüm isteklerinizde yardımcınız olsun.

 

- Teşekkür ederim.

 

Yemt’ıtl Nurbıy, Adıge maq muhabiri

Adıge maq, 15 Ağustos 2012

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

 

 

 
 
  Bugün 13 ziyaretçi (49 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol