adigehaber
  Tarih Sayfaları Çerkesleri Anlatıyor
 

Tarih Sayfaları Çerkesleri Anlatıyor


Adıge Cumhuriyeti’nde sivil toplum örgütü “Adıge Khase”nin olağan merkezi yönetim kurulu (Хэсашъхьэ) toplantısı yapıldı. Toplantıda Adıge/ Çerkes tarihi ile Adıge dilinin öğretilmesi, sanat ve sporla ilgilenen gençlerin günümüz koşullarına göre eğitimi gibi sorunlar görüşüldü.
Adıge tarihinde yer almış olan olaylara ilişkin olarak günümüzde, bunların doğruluk paylarını saptama amaçlı özet çalışmalar yapılıyor. Bununla birlikte bazı değerlendirmelerde farklılıklar bulunduğu görülebiliyor. Toplantıyı düzenleyenler bu duruma dikkat çekerek, K’eraş Tembot Adıge Sosyal Bilimler Enstitüsü Direktörü ve Adıge Khase örgütü merkezî yönetim kurulu üyesi Bırsır Batırbıy’dan “Bzıyıko Savaşı” ile ilgili anlatıların görüşülmesi ricasında bulundular.
Adıgeler yeryüzünün en eski/ kadim uluslardan biridir
Bırsır Batırbıy Adıge tarihinin araştırılması bakımından arşivlerde hayli belge bulunduğunu söyledi. En çok belge bulunan ülkelerden biri de Türkiye’dir, dedi. Kadim uluslar kategorisine Grekler, Romalılar, Gürcüler ve Adıgeler giriyorlar.
Adıge atlıları denildiğinde de, Kafkas toprağında yaşayan soydaşlarımız akla geliyor. Adıge giysileri tüm Kafkas uluslarınca giyiliyor. Adıge elbiseleri beğenilmekle kalmadı, her bir Kafkas ulusunun yaşamının bir parçası oldu.
Adıgelerin/ soydaşlarımızın bir devleti var mıydı? Soruyu Bırsır Batırbıy sordu. Adıgelerin güçlü orduları vardı, gelenek ve görenek yönünden diğer halklardan farklıydılar. Ulusun tarihinde göz ardı edilemeyen bir olgu da bir Adıge Üst/ Ülke Meclisi’nin (Адыгэ Хэсашъхьэ) bulunuyor olmasıydı. Üst Meclis kararları uygulanırdı.
- Kafkas Savaşı söz konusu olduğunda, Adıgelerin Rus İmparatorluk Ordusuyla 100 yılı aşkın bir süre boyunca savaşmış oldukları anımsanmalıdır, - dedi Bırsır Batırbıy. – Önceleri Adıgeler güçlü bir ordu kuruyor, eğitiyor, Adıge geleneği (Adıge khabz) de ulusa hizmet ediyordu. Adıge Meclisi bizi/ ulusumuzu korudu, Adıgeler de Adıge Meclisi’ni gözbebekleri gibi korudular.
Bırsır Batırbıy Adıge Meclisi üyelerinin ülkenin değişik yörelerinden nasıl seçildikleri konusu üzerinde de durdu, başkan (тхьаматэ/ thamate) olmak isteyenlerin Rusya’daki “kötü” uygulamaları anlatarak ve karşılaştırmalar yaparak aydınlatıcı açıklamalarda bulunduklarını ve örnekler sunduklarını söyledi. Daha iyisi/ daha doğrusu ile daha güçlüsü arasındaki tartışmalar nedeniyle sorunlar da çıkabiliyordu, dedi.
Bzıyıko Savaşı’nın kaynaklandığı nedenler günümüz biliminsanları tarafından da tartışılmaya devam ediliyor. Yıllar öncesinin koşullarına bir göz attığımızda soydaşlar arasında patlak veren bu çatışma büyümeden, savaşa dönüşmeden de önlenebilirdi. Ulusumuz, gerektiğinde sıkı bir dayanışma ve disiplin içine de girebiliyordu. Bzıyıko Savaşı ve sonrasında yaşanan yıkım üzerinde bu denli durmamızın asıl nedeni, günümüzde böylesine bir savaşın bir daha toprağımızda yaşanmaması içindir.
Toplantıya katılanlar Bırsır Batırbıy’a sorular yönelttiler ve günümüze ulaşmış folklorik şarkılar üzerinde de durdular. “Veşneu Zav” (ОщнэIу заом/ Veşneu Savaşı) ile ilgili anlatıların daha ayrıntılı öğrenilmesi gerekir, dendi.
Çıkış yolları
Adıge ulusal müzik enstrümanları kullanan çocuk ve gençlik toplulukları cumhuriyetimizde artık yeniden yetişmiş bulunuyor. Baste Asıyet, Bedaneko Marıyet, Ğuće Zamudin, Yedıg Viktoriye ve daha başkaları önderliğinde ilginç konserler düzenleniyor. Nart şarkıları, folklorik anlatılar/ kadim sözlü ürünler yeniden kitlelere ulaştırılıyor.
Ünlü Adıge yazarı Meşbaşe İshak 1976 ve 1978 yıllarında Bzıyıko Savaşı’na ilişkin iki kitap yayınladı. Rusya ulusal sanatçısı ünvanlı besteci Nekheye Aslan da ilk Adıge operası olarak Bzıyko Savaşı’nı yazdı. Söz konusu müzikal yapıt Nalçik, Çerkeskale, Krasnodar, Moskova, Maykop ve daha başka yerlerde dinleyiciye sunuldu, dinlenildi. Müzikal sanatımız geliştikçe ulusumuzun tarihi de müzik aracılığıyla canlandırılmaya başlandı. Barışçı yaşamı daha da güzelleştirmeye/ mükemmelleştirmeye çalışıyoruz.
Adıge Cumhuriyeti’nin 25. Kuruluş yılını en mükemmel ürünlerle/ yeni üretimlerle karşılamak istiyoruz. Merkezi Yönetim Kurulu (Xesaŝhe) toplantısında ulusal birliğimizi güçlendirme konusu üzerinde de duruldu.
Ele alınma sırası gelmiş sorunlar
Cumhuriyet Adıge Khase Örgütü Başkanı Łımışeko Ramazan bu son aylarda yapılan çalışmalar konusundaki görüşlerini açıkladı. Adıge Bayrağı Günü ve Kafkas Savaşı’nın sona erişinin 152. Yılı nedeniyle cumhuriyetimizde değişik etkinlikler düzenlenmiş olduğunu belirtti. Cumhuriyetin Şefi/ Łıŝhe Thakuşıne Aslan, Hükümet ve Parlamento üyeleri etkinliklere katıldılar.
Atlı grupların Maykop’un ana işlek caddelerinde gösteri yürüyüşleri yapmaları programı istenen düzeyde gerçekleştirilemedi. Adıge Khase, Maykop'un batı yakasından başlayacak, kent merkezindeki Filarmoni binasına ulaşacak bir araç konvoyu düzenlemeyi öngörmüştü, ama o da eksik gerçekleşti.
Göze çarpan destekçiler
Köylerden gelen gruplar Kafkas Savaşı üzerine pankartlar taşıyarak Maykop’un ana caddesi üzerinden yürüyerek kent parkına ulaştılar. Kimseye sormadan/ izin almadan, kendi kendine görsel pankartlar taşıyarak böylesine yürüyüşler yapılması kurallara aykırı düşer, dedi Łımışeko Ramazan. Bunun dışında internet ağı yoluyla kural dışı yazılar yazıldığı ve kitlelere Adıge Khase’yi kötüleyen propagandalar yapıldığı görülüyor. Bu tür uygunsuzluklar da göz ardı edilmemeli, dendi.
Adıge dili ve tarihi öğrenimi
Łımışeko Ramazan, Bırsır Batırbıy, Şhalaho Asker ve daha başkaları tarafından belirtildiğine göre, Adıge Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı ile Maykop Belediyesi Eğitim ve Bilim departmanı (ğeorıšaṕe/ гъэIорыщIапIэ) birlikte konferanslar ve yuvarlak masa toplantıları düzenleyecekler.
Boleko Aslan, Kaberteye Adam, Ŝhapĺeko Ğućıps ve Neğuč Aslan’ın üzerinde durdukları ana konu öğretmenlerin ve gençlerin ulusal anı günlerinde/ etkinliklerde görev almaya başlamış olmaları. “Nane” (Anne) adlı işyerinde birkaç toplantı düzenlendi, bu başlatılmış programın daha da ilerletileceği umudunu taşıyoruz, dendi.
Adıge Cumhuriyeti Ulusal İşler, Dış Ülkelerde Yaşayan Soydaşlarla İlişkiler ve Haber Alma Komitesi Başkanı Şhalaho Asker de Ürdün’den gelecek ve turistik çalışmalara katılacak olan soydaş gençlerle ilgili açıklamalarda bulundu.
Boleko Aslan, Taĺeko Adam, Beğuŝe Adam, Lamıko Edvard, Ačmıĵ Yusıf, Kuyıĵ Kapĺan ve daha başkaları da görüşlerini açıkladılar. Adıge Khase kongresinin sonbaharda toplanacağı da açıklandı.
Kültür emekçileri ile sporcuların başarılarının desteklenmeleri ile ilgili konularda da okuyucularımızı bilgilendireceğiz.
Yemţıĺ Nurbıy
Adıge mak, 28 Haziran 2016
Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız
 
  Bugün 8 ziyaretçi (41 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol