Karadeniz kıyısındaki Şapsığ köyü Şehekey (Şexeqey) 1864 yılına değin Mıguhable köyü yerinde oturuyordu. Çerkes – Rus Savaşı sırasında o köy  kökten yok edildi.

 

Ancak sağ kalmayı başaran Mıgular köyün bulunduğu yeri yeniden saptadılar, kaybolmaması için de o yere bir anıt diktiler ve etrafını da çevirdiler.

 

Bir süre önce Mıgular toplanıp iki gün süreli bir imece çalışması yaptılar. İmece çalışmasına gecikmeli de olsa, bu yakınlarda Türkiye Antalya’dan gelen Mıgu Ömer de katıldı. 150 yıl önce onun türediği sülâle Mıguhable’de yaşıyordu.

 

- Siyah taşı görünce gözlerimden yaşlar döküldü. Çok çok güzel bir anıt, mimarisi de üzerindeki yazı da anlamlı. Ulusun ayağa kalkması sülâleden, aileden başlar, - dedi Ömer.

 

Delikanlı bir başına değil, bir grup içinde Şehekey’e geldi. Türkiye’den gelen gence –Adıgey’in- Cecehable köyünde yaşayan Mıgulardan Zavır, İbrahim, Mıhamod, Hızır, Ruslan, Tembot ve Adam da eşlik ettiler. Carmeko Alik ile Bışte Vyaçeslav da onlara refakat ediyordu. Her biri imecede yapacak bir iş buldu.

 

Mıgular adına hazırlanan o taş anıt boş bir yere dikilmemiş. O yer eski bir mezarlık yeri. Mezarlıkta değişik dönemlere ait mezar taşları bulundu. Bu yer köylülerin bir ziyaretgâhı. Yaşamı simgeleyen anıt, ulusun dinamizmini, canlılığını,  Adıge ulusunun canlanışını, toparlanmakta oluşunu anlatıyor.

 

- Birkaç yıldan beri anıt konusunda çalışıyor, anıtın dikileceği yeri belirliyor, temiz tutuyorduk, ancak bu yer çevrili değildi, açık bir yerdi - dedi Şehekey’e en sık gelenlerden Mıgu İbrahim. – Orayı, anlamına uygun düşecek bir biçimde  nasıl çevireceğimizi  uzun uzun düşündük. Sonunda özlemimizi gerçekleştirdik,  çevirdik ve boyadık. Etrafını da temizledik, düzgün bir yer haline getirdik.

 

Ancak bunu yapmış olmakla sorun   bitmiş olmuyor, şimdi de anıta bağlı özlemleri var Mıguların. Şehekeylilerin akrabalarından eski köylerinin yerini bulmuş olanlar Mıguhable köyünü yeni baştan kurmak istiyorlar.

 

 

 

Nıbe Anzor

 

Şapsığ Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni,

 

Karadeniz Kıyısı Şapsığ Yerli Toplumu Parlamentosu üyesi

 

Adıge mak, 03 Eylül 2015

Not: Şapsığeli yazar Nıbe Anzor'un Şapsığ yöresi ile ilgili başka bir yazısı için bkz. "Nejıgo Köyü/  Şapsığ'dan Güncel Haberler" - hcy.

***

 

03 сентября 2015

Мыгухьаблэ зыдэщысыгъэм дэжь

ХышIуцIэ Iушъом Iус шапсыгъэ къуаджэу ШэхэкIэй дэжь 1864-рэ илъэсым нэс чылэу Мыгухьаблэ щысыгъ. Кавказ заом игъом лъэпсэкIодэу ар агъэкIодыгъ, щымыIэжь ашIыгъ.

 

Ау Мыгоу къэнагъэхэм чылэр зыдэщысыгъэр агъэунэфыгъ, ар хэмыкIокIэжьыным пае саугъэт щагъэпсыгъ, къашIыхьагъ.

 

БэмышIэу Мыгухэр зэрэугъо­ихи, мэфитIу шIыхьаф ащ ща­шIыгъ. ШIыхьафым къэгужъуа­гъэми, а чIыпIэм джырэблагъэ къэкIуагъ Тыркуем икъалэу Анталием щыщ Мыгу Омэр. Илъэси 150-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, ар къызытекIыгъэ лIакъор мыщ щыпсэущтыгъ.

 

- Мыжъо шIуцIэр зысэлъэ­гъум, сынэпс къэкIуагъ. Саугъэтыр дэгъу дэдэ хъугъэ, зэрэгъэпсыгъэми тетхагъэми мэхьанэшхо яI. Лъэпкъым зы­къи­шIэжьыныр лIакъом, унагъом къащежьэ, - еIо Омэр.

 

Изакъоу кIалэр ШэхэкIэй къэкIуагъэп, купэу зэхэтыгъ.  Тыр­куем къикIыгъэ кIалэм Джэджэхьаблэ гъусэ къыщыфэхъугъэх Мыгухэм ащыщхэу Заур, Ибрахьим, Мыхьамод, Хъызыр, Руслъан, Тембот, Адам. Ахэм акIыгъугъэх Джармэкъо Аликрэ Быщтэ Вячеславрэ. ЗэкIэми ашIэн агъотыгъ.

 

Мыгухэм ацIэкIэ агъэпсыгъэ саугъэтыр чIыпIэ нэкIэп зэры­уцуагъэр. Ащ ижъырэ къэхалъэ щытыгъ - зэман зэфэшъхьаф­хэм къызэлъаубытырэ къашъхьэхэр мыщ къыщагъотыгъэх. Мы чIыпIэр къоджэдэсхэм якIуапI. Саугъэтэу щыIэныгъэм итамыгъэ хъугъэм, лъэпкъым гукIуачIэу иIэр, адыгэм зыкъы­зэриIэтыжьырэр къэзыгъэлъа­гъорэм ШэхэкIэй щыщхэри ащ хьакIэу къакIохэрэри щызэрэугъоих.

 

- Илъэс зэкIэлъыкIохэм са­угъэтым игъэпсын, чIыпIэм изэ­тегъэпсыхьан тыпылъыгъ, къабзэу тIыгъыгъ, ау къэшIыхьагъэу щытыгъэп, - еIо анахьыбэрэ ШэхэкIэй къэкIорэ Мыгу Ибрахьимэ. - КъызэрэшIыхьэ­гъэщтым тэ мэхьэнэ гъэнэфагъэ хэтэлъхьэти, ар зэрэтшIыщтым бэрэ тегупшысагъ. Сыдэу щытми, тэ тызыфаем тыкъыфэ­кIуагъ - къэтшIыхьагъ, дгъэлэжьыгъэ. ЧIыпIэр тыукъэбзы­гъэ, джы ар дахэу зэгъэфагъэ хъугъэ.

 

Ау Iофыр ащ щыухыгъэ хъугъэп, джыри саугъэтым еп­хыгъэу гухэлъхэр яIэх. Шэхэ­кIэй щыпсэухэрэм акъошхэу зикъоджэжъ зыдэщытыгъэ чIы­пIэр къэзыгъотыжьыгъэхэм Мыгу­хьаблэ икIэрыкIэу щыIэ хъужьынэу афэлъаIох.

 

Ныбэ Анзор.