Arkeologların Son Çalışmaları Üzerine Arkeolog Tev Aslan ile Bir Söyleşi
Tarihi değer taşıyan eserleri araştıran arkeologların son dönem çalışmalarını öğrenme amacıyla Adıge Cumhuriyeti Ulusal Müzesi bilim çalışanı, Rusya Gazeteciler Birliği üyesi, Adıgey’in kültür emekçisi arkeolog Tev Aslan ile bir görüşme yaptık.
- Her yıl Krasnodar Barajındaki (*) sular çekildiğinde arkeolojik eserler ortaya çıkıyor, - diye anlatmaya başlıyor Tev Aslan, - Bu gibi dönemlerde hiç beklemediğimiz arkeolojik yapıtlarla çokça karşılaştığımız çıkıyor.
- Bu yıl aramalar sonucu bulduğunuz bulgular az değil. Geçen yıl 19 eylülde yürüttüğünüz çalışmada bulduklarınız nasıl şeyler?
- Ortaçağda güğümlerin pişirildiği fırınları bulduk. Tevéhable ile Neçerezıye köylerinin daha önceki yerleşim yerlerinde bunun gibi fırınlarla karşılaştık. Adıge Cumhuriyeti Ulusal Müzesi Müdür yardımcısı Şevcen Nalmes bizimle, arkeologlarla birlikte çalışmalara katıldı. Levpaće Nurbıy ile Pşıpıy Fatim de heyete katıldı.
- Nerede kazı yaptınız?
- Tevéhable köyü batısında eski bir yerleşim yeri olan Pĥeğuğape denilen yerin yakınlarında fırınlar bulduk ve ilk incelemelerini yaptık. Bu fırınların nasıl ve hangi yöntemlerle yapılmışlar, bunu derinlemesine öğrenmeye çalışıyoruz.
- Bunun için ne yapılması gerekiyor?
- Bilim heyetleri oluşturmadan bu iş çözülemez. O yerde en eski/ tarihöncesi (pesere) zamanlardan beri insanlar yaşamışlardır. Suyun ortaya çıkarıp topladığımız şeyler arasında Maykop Kültürü eseri olan bir güğüm de var. Görüntüsünü açığa çıkarmak için parçalarını yapıştırıp onu restore etmemiz gerekiyor, bunu yapabiliriz, olanağımız var.
- Bulduğunuz arkeolojik bulgular sizi yeni çalışmalara yöneltiyor mu?
- İlk rastladığımız bulgular arasında Erken Bronz Çağında ev içinde kurulan fırının pişmiş topraktan yapılma temeline rastladık. Daha önce böyle bir şeyi bütün halinde bulamamıştık. İlginç olan durum, ateş yakılan yerin üstüne örtülen hasır örtünün sağlam kalmış olmasıdır. Bu da bize, Adıgelerin 5 bin yıldan beri hasır yapımında ustalaşmış olduklarını kanıtlıyor.
- Son sözlerinizi alarak söyleşiyi bitirmek istiyorum.
- Nurbıy, tek bir günde bulmuş olduğumuz şeyler, bize daha iyi bir heyet çalışması gerektiğini gösteriyor, çok şeyi araştırmak gerekir. Böyle bir çalışma yürütmezsek ulusal tarihin kaybının boyutunu kimse bilemez.
Arkeologların buldukları arkeolojik bulgular Adıge Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 21. yılı için gösterime hazırlanıyorlar. Aramaları sürdürecek, ulusun geçmiş varlığını ayağa dikmeye çalışacağız.
- Tanrı işlerinizde yardımcınız olsun.
- Teşekkür ederim.
Yemţıĺ Nurbıy
Adıge mak’tan
Tuapse Press, 7 Eylül 2014
(*) – Krasnodar Barajı, çoğu Adıgey’de ve Kuban Irmağı üzerinde kurulu olan bir baraj. - hcy
